از دست دادن حس بویایی یکی از علائم هشداردهنده آلزایمر است

از دست دادن حس بویایی ممکن است دیگر ارتباط چندانی به بیماری کووید نداشته باشد و تحقیقات جدید این پدیده را با شرایط دیگری مرتبط می‌سازند.

ارتباط احتمالی بین ژن مرتبط با بیماری آلزایمر و از دست دادن حس بویایی وجود دارد.

پژوهشی که به تازگی توسط محققان دانشگاه شیکاگو انجام شده ارتباط احتمالی بین ژن مرتبط با بیماری آلزایمر و از دست دادن حس بویایی در حدود سن 65 سالگی را نشان می دهد. بر اساس یافته‌ها، محققان بر این باورند که از دست دادن حس بویایی در آن سن می‌تواند یکی از نشانه های اولیه و هشداردهنده این دسته از بیماری‌های عصبی باشد.

در این مطالعه 865 نفر شرکت کردند و در فواصل زمانی 5 ساله مورد آزمایش قرار گرفتند. در این آزمایش ها توانایی افراد را در تشخیص بو بررسی کردند و از آن ها پرسیدند چه بویی را استشمام می کنند. سپس، یک نمونه DNA جمع آوری شد تا مشخص شود کدام شرکت کنندگان دارای ژن APOE e4 هستند، ژنی که یکی از عوامل خطرساز شناخته شده برای ابتلا به بیماری آلزایمر در نظر گرفته می شود.

محققان دریافتند افراد دارای این ژن در مقایسه با سایر افرادی که این ژن را نداشتند، در سن 65 سالگی، 37 درصد کمتر قادر به تشخیص بو بودند و این افراد در سن 75 سالگی دیگر توانایی تشخیص بوها را نداشتند.

دکتر متیو گود اسمیت، نویسنده این مطالعه، گفت که این یافته‌ها «تنها کاهش نسبی توانایی تشخیص بو را در افرادی که حامل ژن APOE e4 هستند، شناسایی کرده است. با این حال، تیم ما امیدوار است که این مطالعه علاقه بیشتری برای تحقیق در زمینه ارتباط بین از دست دادن حس بویایی، زوال شناختی و خطر ابتلا به زوال عقل ایجاد کند.»

با این وجود، نظر کارشناسان این است که بلافاصله پس از کاهش یا از دست دادن حس بویایی نباید نگران آلزایمر باشید، بلکه باید ابتدا علت را بررسی کنید.

چرا بو با آلزایمر مرتبط است؟

محققان پیش از این می دانستند که کاهش توانایی حس بویایی با بیماری‌های عصبی از جمله پارکینسون و آلزایمر مرتبط است. زیرا، اغلب اولین علائم انحطاط نورون در قشر بویایی مغز رخ می دهد – بخشی که حس بویایی شما را کنترل می کند.

دکتر زارا پاتل، MD، متخصص گوش و حلق و بینی و متخصص اختلالات بویایی در Stanford Health Care، گفت که مطالعه اخیر تازه ترین مطالعه در میان سایر مطالعات در این زمینه است و یافته های مشابهی را نشان می دهد.

وی گفت: «اولین نشانه های انحطاط در مغز در قشر بویایی قرار دارد، بنابراین مسلماً از دست دادن این حس اولین علامت خواهد بود.»

توانایی بویایی از غشای مخاطی بینی شروع می شود. سپس، سیگنال‌های الکتریکی از طریق عصب بویایی به طور مستقیم به قشر بویایی در مغز ارسال شده و بو را پردازش می‌کند.

عصب بویایی همچنین سیگنال هایی را به قسمت هایی از مغز که مسئول احساسات و خاطرات هستند نیز (به ترتیب آمیگدال و هیپوکامپ) ارسال می کند. در نتیجه، این ارتباطات توضیح دهد که چرا برخی از بوهای خاص احساسات و خاطراتی را در ما زنده می کند.

تحقیقات نشان می‌دهد بیشتر افرادی مبتلا به آلزایمر، اختلال بویایی نیز دارند، اما چرایی این وضعیت هنوز به طور کامل مشخص نیست. با این حال، دانشمندان بر این باورند که ایجاد تغییراتی در برخی پروتئین‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی در بخش‌هایی از مغز که به حس بویایی ما کمک می‌کند، ممکن است در مراحل اولیه بیماری نقش داشته باشند.

دیگر بیماری های عصبی که می توانند بر حس بویایی تأثیر بگذارند عبارتند از:

• بیماری پارکینسون
• بیماری هانتینگتون
• مولتیپل اسکلروزیس (MS)
• اختلال شناختی خفیف
• عوارض پس از سکته مغزی

آیا حس بویایی می تواند بخشی از مراحل تشخیص بیماری آلزایمر باشد؟

به گفته انجمن آلزایمر، هیچ آزمایشی وجود ندارد که بتواند بیماری زوال عقل را تایید کند، بلکه باید مجموعه ای از انواع غربالگری ها، آزمایش ها و اسکن ها برای تشخیص آلزایمر انجام شود.

آزمایش ها و غربالگری های فعلی برای تشخیص آلزایمر عبارتند از:

• سابقه پزشکی
• معاینه فیزیکی (برای مثال، بررسی فشار خون، بررسی داروها، صحبت در مورد سبک زندگی)
• کار آزمایشگاهی خون و ادرار
• معاینه عصبی (برای مثال، رفلکس، قدرت عضلانی، گفتار، حرکت چشم)
• اسکن های مغزی (مانند ام آر آی، سی تی اسکن)
• آزمایش مایع مغزی نخاعی (به عنوان مثال، ضربه زدن به نخاع)

اگرچه از دست دادن حس بویایی می تواند نشانه اولیه تخریب عصبی باشد، اما در حال حاضر این آزمایش در غربالگری های آلزایمر و سایر دمانس ها گنجانده نشده است.

با این حال، غربالگری ها می تواند تغییر کند. محققان دانشگاه وارویک در حال آزمایش بر روی حواس بویایی و چشایی هستند که می تواند بخشی از یک معاینه معمول سلامت و غربالگری اولیه آلزایمر باشد.

همچنین، پاتل می گوید که به دنبال راه هایی برای آزمایش حس بویایی بیمار به عنوان بخشی از آزمایش های غربالگری آلزایمر هستند.

وی گفت: «پژوهش فعلی من حول محور توسعه دستگاهی است که می تواند به طور عینی بو را آزمایش کند، زیرا روش های آزمایش فعلی با سوگیری های متعددی که بر نتیجه آزمایش تأثیر می گذارد، با مانع مواجه می شود. به همین دلیل است که این تحقیق از نظر من بسیار مهم است. همچنین امیدوارم در آینده این دستگاه نه تنها برای ضبط سیگنال‌های اعصاب بویایی استفاده شود، بلکه محرکی برای بازیابی عملکرد بالقوه اعصاب نیز باشد.

چه موادر دیگری منجر به از بین رفتن حس بویایی می شود؟

اختلال بویایی می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در سال های اخیر، قابل توجه ترین آن کووید-۱۹ بوده است. در دوران همه گیری کرونا، از دست دادن حس بویایی و چشایی یکی از شایع ترین علائم این ویروس بود.

پاتل می گوید طیف گسترده ای از شرایط وجود دارد که منجر به دست دادن حس بویایی می شود و این شرایط می تواند در مواردی بی خطر یا بسیار جدی باشند:

• افزایش سن
• ضربه یا آسیب
• آلرژی
• سرماخوردگی یا آنفولانزا
• گرفتگی بینی
• عفونت سینوس
• پولیپ بینی
• اختلالات متابولیک
• اختلالات بعد از ویروسی
• تومورها

آیا در این شرایط باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر متوجه تغییراتی در حس بویایی خود شدید، نیازی به ترس و نگرانی نیست، اما به سادگی از آن نگذرید.

برای مثال، اگر به دلیل ابتلا به سرماخوردگی حس بویایی خود را از دست داده اید، اما به هر دلیلی پس از بهبودی این از دست رفتن حس بویایی باز نمی گردد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

البته، ممکن است مسئله ساده ای باشد که و پس از مدتی خود به خود بهتر شود. اما در شرایطی هم ممکن است لازم باشد به یک متخصص بویایی مراجعه کنید. در صورتی که کمی مسن‌تر هستید، باید بدانید ژنی دارید که شما را در معرض خطر ابتلا به آلزایمر قرار می‌دهد و ممکن است حس بویایی خود را از دست بدهید. بنابراین، ممکن است ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی از شما بخواهد برای انجام آزمایش‌های بیشتر به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

پاتل می گوید: «افراد باید برای ارزیابی و بررسی کامل به دنبال پزشکی باشند که در زمینه حس بویایی تخصص داشته باشد. اما یادتان باشد، هرچه قبل از هر نوع مداخله قطعی از دست دادن حس بویایی بیشتر باشد، بازگرداندن ان دشوارتر خواهد بود.»

منبع: verywellhealth.com / ترجمه: فاطمه شهابی