کم خونی فقر آهن چیست؟

کم خونی زمانی رخ می دهد که سطح هموگلوبین در گلبول های قرمز خون کاهش یافته باشد. هموگلوبین پروتئین موجود در گلبول های قرمز شما است که وظیفه حمل اکسیژن به بافت های شما را بر عهده دارد. کمبود سطح آهن خون نیز می تواند به معنای کم خونی فقر آهن باشد و ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله عدم دریافت آهن کافی از غذا یا از دست دادن خون. کم خونی فقر آهن شایع ترین نوع کم خونی است. بدن ما برای ساخت هموگلوبین به آهن نیاز دارد. به همین علت کمبود آهن موجب کم خونی می شود، در واقع وقتی آهن کافی در خون شما وجود نداشته باشد اکسیژن کافی به اندام های بدن نمی رسد.

کم خونی فقر آهن بیماری شایعی است اما با این حال بسیاری از مردم نمی دانند که به کم خونی فقر آهن مبتلا هستند. در زنان در سنین باروری، یکی از علل شایع کم خونی فقر آهن، از دست دادن خون به دلیل قاعدگی شدید یا بارداری است. رژیم غذایی نامناسب یا برخی بیماری‌های روده‌ ای که بر جذب آهن تأثیر می‌گذارند می‌توانند باعث کم‌خونی فقر آهن شوند. در این مقاله نگاهی دقیق‌تر به علائم و علل کمبود آهن و نحوه درمان این بیماری می‌اندازیم.

 علائم کم خونی فقر آهن چیست؟

علائم کم خونی فقر آهن در ابتدا می تواند خفیف باشد و حتی ممکن است متوجه آن ها نشوید. اکثر مردم تا زمانی که آزمایش خون انجام ندهند متوجه کم خونی خفیف خود نمی شوند. علائم کم خونی فقر آهن متوسط تا شدید می تواند شامل موارد زیر باشد:

علل کم خونی فقر آهن چیست؟

کمبود آهن شایع ترین علت کم خونی است. دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است فرد دچار کمبود آهن شود، مثل مصرف ناکافی آهن. کمبود دریافت آهن در طولانی مدت می تواند باعث کمبود در بدن شما شود. غذاهایی مانند گوشت، تخم مرغ و برخی سبزیجات برگ سبز سرشار از آهن هستند. از آنجایی که آهن در زمان رشد و نمو ضروری است، زنان باردار و کودکان خردسال به غذاهای غنی از آهن در رژیم غذایی خود نیاز داشته دارند.

• بارداری یا از دست دادن خون به دلیل قاعدگی

خونریزی شدید قاعدگی یکی از علل شایع کم خونی فقر آهن در زنان است. بارداری نیز همینطور است، زیرا بدن شما در این دوران به آهن بیشتری نیاز دارد تا اکسیژن کافی برای نوزاد فراهم کند.

• ناتوانی در جذب آهن

برخی از اختلالات یا جراحی هایی که بر روده تأثیر می گذارند نیز می توانند در نحوه جذب آهن در بدن شما اختلال ایجاد کنند. حتی اگر در رژیم غذایی خود آهن کافی دریافت کنید، بیماری سلیاک یا جراحی روده مانند بای پس معده ممکن است میزان جذب آهن بدن را محدود کند.

• اندومتریوز

اگر به اندومتریوز مبتلا هستید، ممکن است در طول دوره های قاعدگی خون زیادی از دست دهید.

• خونریزی داخلی

برخی از شرایط پزشکی می توانند باعث خونریزی داخلی شوند و منجر به کم خونی فقر آهن شود. به عنوان مثال می توان به زخم معده، پولیپ در روده یا سرطان روده اشاره کرد. استفاده منظم از مسکن‌های خاص مانند آسپرین نیز می‌تواند منجر به خونریزی در معده شود.

• ژنتیک

برخی از شرایط مانند بیماری سلیاک که می تواند جذب آهن را دشوار کند، از طریق ژن منتقل می شود. همچنین جهش های ژنتیکی وجود دارد که می تواند مشکل ایجاد کند. یکی از این جهش ها باعث می شود بدن شما مقدار زیادی هپسیدین بسازد. هپسیدین هورمونی است که می تواند مانع از جذب آهن در روده شود. سایر شرایط ژنتیکی ممکن است با ایجاد خونریزی غیرطبیعی به ایجاد کم خونی کمک کنند. به عنوان مثال می توان به بیماری هموفیلی اشاره کرد.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر کم خونی فقر آهن هستند؟

کم خونی می تواند در مردان و زنان در هر سنی و از هر گروه قومی رخ دهد. برخی از افراد ممکن است بیش از دیگران در معرض خطر کم خونی فقر آهن باشند، از جمله:

چرا کم خونی فقر آهن در زنان شایع تر است؟

بارداری، خونریزی قابل توجه قاعدگی، آندومتریوز و فیبروم های رحمی همگی دلایلی هستند که زنان را بیشتر به کم خونی ناشی از فقر آهن مبتلا می کند. خونریزی شدید قاعدگی زمانی اتفاق می‌افتد که زنان در طول قاعدگی بیشتر از حد معمول خونریزی کنند. زنانی که خونریزی بیش از حد قاعدگی دارند معمولاً بیش از 7 روز خونریزی می کنند و دو برابر بیشتر از حد معمول خون از دست می دهند. سونوگرافی لگن می تواند به پزشک کمک کند تا منبع خونریزی بیش از حد در دوران قاعدگی را پیدا کند، مانند فیبروم ها. فیبروم های رحمی اغلب علائمی ایجاد نمی کنند اما می توانند باعث خونریزی شدید قاعدگی شوند و منجر به کم خونی فقر آهن شود.

عوارض کم خونی فقر آهن

اکثر موارد کم خونی فقر آهن خفیف هستند و عارضه ای ایجاد نمی کنند. این وضعیت معمولاً به راحتی قابل اصلاح است. با این حال، اگر کم خونی یا کمبود آهن درمان نشود، می تواند منجر به سایر مشکلات سلامتی شود که شامل موارد زیر است:

ضربان قلب سریع یا نامنظم

هنگامی که شما کم خون هستید، قلب شما باید خون بیشتری را برای جبران مقدار کم اکسیژن پمپ کند. این می تواند منجر به ضربان قلب نامنظم شود. در موارد شدید، می تواند منجر به نارسایی قلبی یا بزرگ شدن قلب شود.

عوارض بارداری

در موارد شدید کمبود آهن، کودک ممکن است نارس یا با وزن کم متولد شود. اکثر زنان باردار مکمل های آهن را به عنوان بخشی از مراقبت های دوران بارداری خود مصرف می کنند تا از این اتفاق جلوگیری کنند.

تاخیر رشد در نوزادان و کودکان

نوزادان و کودکانی که به شدت دچار کمبود آهن هستند ممکن است رشد و نمو تاخیری را تجربه کنند. همچنین ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به عفونت باشند.

کم خونی فقر آهن چگونه درمان می شود؟

نحوه درمان کم خونی فقر آهن به علت آن در وهله اول بستگی دارد. بیشتر علت های این بیماری شامل کمبود آهن در رژیم غذایی یا مشکلاتی در جذب آهن توسط بدن است. گزینه هایی برای درمان کم خونی فقر آهن در زیر آورده شده است.

1- مکمل های آهن

قرص آهن می تواند به بازیابی سطح آهن در بدن شما کمک کند. در صورت امکان، باید قرص آهن را با معده خالی مصرف کنید که به جذب بهتر آن می کند. اگر خوردن مکمل آهن با معده خالی، معده شما را ناراحت می کند، می توانید آن را همراه با غذا مصرف کنید. مکمل های آهن ممکن است باعث یبوست یا مدفوع سیاه شوند.

2. رژیم غذایی

رژیم های غذایی که شامل غذاهای زیر است می تواند به درمان یا پیشگیری از کمبود آهن کمک کند: گوشت قرمز، سبزیجات سبز تیره و برگ دار، آجیل، غلات غنی شده با آهن.

علاوه بر این، ویتامین C به جذب آهن کمک می کند. اگر قرص آهن مصرف می کنید، پزشک ممکن است مصرف مکمل را همراه با منابع ویتامین C مانند یک لیوان آب پرتقال یا مرکبات پیشنهاد کند. همچنین ممکن است لازم باشد حواستان به چیزهایی که می خورید یا می نوشید باشد، زیرا می تواند جذب آهن را کاهش دهد مانند چای سیاه.

3- درمان علت زمینه ای خونریزی

اگر خونریزی بیش از حد باعث کمبود آهن شود، مکمل‌های آهن چندان کمکی نمی‌کنند. پزشک ممکن است برای زنانی که پریودهای سنگین دارند، قرص های ضد بارداری تجویز کند. این می تواند میزان خونریزی قاعدگی را در هر ماه کاهش دهد. اگر خونریزی شما ناشی از آسیب، پارگی یا سایر مشکلات داخلی باشد، ممکن است برای متوقف کردن خونریزی نیاز به جراحی باشد. در شدیدترین موارد، تزریق گلبول قرمز یا آهن وریدی می تواند به سرعت جایگزین آهن وخون از دست داده شده شود.

چگونه از کم خونی فقر آهن پیشگیری کنیم؟

هنگامی که کم خونی ناشی از مصرف ناکافی آهن باشد، با خوردن یک رژیم غذایی سرشار از غذاهای غنی از آهن مانند گوشت ها و غذاهای غنی از ویتامین C مانند سبزیجات از کم خونی فقر آهن جلوگیری کرد. مادران نیز باید نوزادان خود را با شیر مادر یا شیر خشک غنی شده با آهن تغذیه کنند.

سخن آخر

کم خونی فقر آهن شایع ترین نوع کم خونی است و زمانی اتفاق می افتد که بدن شما آهن کافی نداشته باشد. علل بالقوه ایجاد کننده آن شامل عدم مصرف غذاهای غنی از آهن، از دست دادن خون به دلیل قاعدگی و ناتوانی در جذب آهن است. اگر مشکوک به کمبود آهن هستید، با مراجعه به پزشک و انجان آزمایشات می توانید مطمئن شوید که دچار کمخونی فقر آهن هستید یا خیر.

منبع: healthline.com / ترجمه: سحر نوری