خواص و فواید گوجه فرنگی

این مقاله به بررسی موارد زیر می پردازد:

• ارزش غذایی
• فواید سلامتی
• آلرژی
• عوارض جانبی
• انواع مختلف
• بهترین نوع
• حفظ و نگهداری
• روش مصرف
• دستور پخت

آیا تاکنون به این نکته توجه کرده‌اید که گوجه فرنگی در دسته میوه‌ها قرار دارد یا سبزیجات؟ گیاه‌شناسان گوجه فرنگی را در دسته میوه‌ها طبقه‌بندی می‌کنند زیرا از تخمدان گیاهان گلدار رشد کرده و حاوی دانه است. اما از آنجایی که گوجه فرنگی مانند سبزیجات تهیه و سرو می‌شود، به طور کلی در کار آشپزی به عنوان یک سبزی آن را در نظر می‌گیرند. در هر صورت می‌توان گفت که گوجه فرنگی یک ماده غذای بسیار خوشمزه و مغذی است و می‌توان آن را به بسیاری از غذاهای خوشمزه اضافه کرد.

ارزش غذایی گوجه فرنگی

اطلاعات تغذیه‌ای زیر توسط USDA برای ۱ عدد گوجه فرنگی کوچک (۲/۵ “قطر) (۹۱ گرم) ارائه شده است.

• کالری: ۱۶
• چربی: ۰٫۲ گرم
• سدیم: ۵ میلی گرم
• کربوهیدرات: ۳٫۵ گرم
• فیبر: ۱٫۱ گرم
• شکر: ۲٫۴ گرم
• پروتئین: ۰٫۸ گرم

کربوهیدرات

یک فنجان (۱۸۰ گرم) گوجه فرنگی تازه و خرد شده دارای ۷ گرم کربوهیدرات است که در این بین ۴٫۷ گرم از آن قندهای طبیعی است و ۲/۲ گرم آن فیبر است.

چربی

گوجه فرنگی چربی بسیار کمی دارد، حدود کمتر از نیم گرم در هر فنجان.

پروتئین

هر فنجان گوجه فرنگی تازه محتوی بیش از ۱٫۵ گرم پروتئین است.

ویتامین ها و مواد معدنی

گوجه فرنگی منبعی عالی از پتاسیم و ویتامین C است. همچنین چندین شکل مفید از ویتامین A در گوجه فرنگی وجود دارد، از جمله لوتئین، زاکزانتین و لیکوپن.

کاهش دهنده خطر ابتلا به سرطان پروستات

لیکوپن، آنتی اکسیدان موجود در گوجه فرنگی است که به کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات کمک می‌کند. همچنین با فعالیت در مسیرهای مختلف بیوشیمیایی منجر به جلوگیری از گسترش سلول‌های سرطانی می‌شود.

کمک به سلامت قلب

لیکوپن موجود در گوجه فرنگی در ترکیب با دیگر ویتامین‌های آنتی اکسیدانی (مانند ویتامین های A ، E و C) تأثیر چشمگیری در سلامت قلب دارد. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که رابطه معناداری بین لیکوپن موجود در گوجه فرنگی و کاهش LDL اکسید شده و پلاک شریانی وجود دارد. همچنین گوجه فرنگی حاوی پتاسیم است و نقش مؤثری در کاهش فشار خون دارد.

مؤثر در سلامت چشم و بینایی

گوجه فرنگی منبعی غنی از ویتامین A و بطور خاص اشکال مختلف ویتامین A به شمار می‌رود که در سلامت چشم بسیار مؤثر است. لوتئین و زیگزانتین دو شکل مختلف از ویتامین A است که به تجمع در شبکیه چشم شناخته می‌شوند و از تخریب ماکولا وابسته به سن جلوگیری می‌کنند. بنابراین، می‌توانید گوجه فرنگی را در کنار یک غذای دیگری که محتوی مقداری چربی است (مانند سالاد با روغن زیتون) میل کنید. این کار به جذب ویتامین‌های محلول در چربی که برای بینایی ضروری هستند، کمک می‌کند.

محافظت در برابر خطرات ناشی از آفتاب

در گوجه فرنگی مواد مغذی گیاهی خاصی وجود دارد که پوست را در برابر برخی از آسیب‌های UVB محافظت می‌کند. البته، گرچه گوجه فرنگی به تنهایی برای جلوگیری از سرطان پوست کافی نیست، اما گنجاندن آن در برنامه غذایی می‌تواند مقاومت بدن را در برابر خطرات ناشی از اشعه خورشید حفظ کند.

کاهش دهنده خطرات ناشی از ابتلا به دیابت

گوجه فرنگی در جانوران جونده خاصیت کاهش‌دهنده قند خون دارد اما در انسان‌ها اینطور نیست. با این وجود، همچنان مصرف آن برای افراد مبتلا به دیابت توصیه می‌شود. در واقع، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که گوجه فرنگی استرس اکسیداتیو ناشی از دیابت را کاهش می‌دهد. همچنین کاهش دهنده التهابات، آترواسکلروز و آسیب بافتی است که همگی از عوارض شایع این بیماری محسوب می‌شود.

آلرژی

اگر به گرده چمن حساسیت دارید، ممکن است بعد از خوردن گوجه فرنگی نیز دچار حساسیت دهانی شوید. علائم این بیمای عبارتند از خارش دهان، گوش یا گلو، تورم لب، دهان، زبان و گلو باشد. در صورتی که گمان می‌کنید به گوجه فرنگی حساسیت دارید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

عوارض جانبی

به طور طبیعی گوجه فرنگی اسیدی است. بنابراین، اگر از رفلاکس اسید معده یا سوزش سر معده رنج می‌برید، توصیه می‌شود مصرف گوجه فرنگی و فرآورده‌های حاصل از آن را محدود کنید.

انواع مختلف

صدها نوع گوجه فرنگی وجود دارد. گوجه فرنگی در اشکال مختلف (از کره‌های کوچک گرفته تا بیضی‌های بزرگ)، رنگ‌های مختلف (از سبز گرفته تا قرمز، زرد و نارنجی) و اندازه‌های مختلف (به اندازه انگورهای کوچک تا اندازه استیک‌های گوشت) در دسترس است.

همچنین میزان طعم شیرین تا اسیدی بودن آن با توجه به شرایط رشد و رسیده بودن محصول می‌تواند متفاوت باشد. برخی از گوجه فرنگی‌ها بسیار کم دانه هستند، در حالی که برخی دیگر تعداد زیادی دانه دارند.

علاوه بر گوجه فرنگی به صورت تازه، می‌توانید آن را به شکل کنسروهای مختلف از جمله خرد شده، له شده و یا پوره شده داشته باشید و اغلب مواد اضافی دیگری مانند سدیم به آن‌ها اضافه شده است. همچنین می توانید انواع گوجه فرنگی را به صورت رب گوجه فرنگی (گوجه فرنگی پخته شده و غلیظ شده)، آب گوجه فرنگی (که به تنهایی یا به عنوان بخشی از مخلوط آب سبزیجات فروخته می شود) و یا گوجه فرنگی خرد شده (ممکن است به تنهایی یا در بسته بندی‌های روغنی فروخته شود) تهیه کنید.

بسیاری از چاشنی‌ها گوجه فرنگی را به عنوان ماده اولیه و پایه استفاده می کنند، مانند سس کچاپ و سالسا. هنگامی که سس گوجه فرنگی را به صورت تجاری خریداری می‌کنید، حتما برچسب روی محصول را بخوانید. برخی از برندها محتوی مقدار زیادی قند و نمک هستند. از این رو توصیه می شود تا جای ممکن سس‌ها را خودتان در منزل از گوجه‌های تازه یا کنسرو شده تهیه کنید.

بهترین زمان خرید

همیشه به دنبال گوجه فرنگی‌های درشت با پوست صاف، براق و محکم باشید. رنگ آن نیز باید یکنواخت باشد. از خرید گوجه فرنگی‌های با بریدگی، کبودی، لکه های نرم یا سوراخ شده خودداری کنید. گوجه فرنگی‌های محلی از بازار کشاورزان در فصل تابستان بهترین انتخاب است. گوجه فرنگی‌های کنسرو شده و دیگر محصولات گوجه فرنگی در تمامی فصول قابل خریداری و در دسترس است.

حفظ و نگهداری

برخلاف تصور رایج، نباید گوجه فرنگی تازه را در یخچال نگهداری کرد. این کار باعث می‌شود بافت آن تغییر کرده و طعمش را از دست بدهد. از این رو، بهتر است گوجه فرنگی‌ها را در جای خشک و خنک نگهداری کنید.

گوجه فرنگی‌های تازه را قبل از برش دادن به خوبی بشویید. اما پس از برش دادن گوجه فرنگی حتما باید آن را یخچال نگهداری کرده و طی چند روز مصرف کنید. همچنین گوجه فرنگی پخته شده نیز تنها یک هفته در یخچال قابل نگهداری است.

روش مصرف

گوجه فرنگی در انواع سالادها، سوپ ها، دیپ ها (مانند گواکامول) و سس ها قابل استفاده است. می توان آن را به صورت خام یا پخته مصرف کرد.

 روش‌های مختلفی برای پختن گوجه فرنگی وجود دارد از جمله سرخ کردن، گریل کردن و کباب کردن. کباب کردن گوجه فرنگی‌ها بافتی آبدار، و عطر و طعمی غلیظ به آن می‌دهد. برای این کار بهتر است گوجه فرنگی را با مقداری روغن زیتون، سیر، فلفل قرمز و دیگر گیاهان و ادویه جات و چاشنی‌ها ترکیب کرده و طعم دار کنید. گوجه فرنگی کباب شده را می‌توان به همان شکل خورد و یا از آنها برای پوره سس گوجه فرنگی یا به عنوان طعم دهنده به گوشت چرخ کرده، پخته شده و یا مرغ و ماهی کباب شده استفاده کرد.

همچنین می‌توانید برای تهیه سس مارینارای ساده از گوجه فرنگی استفاده کنید و یا می توان از سس گوجه فرنگی و دیگر محصولات آن برای طعم دادن به غذاهایی مانند کدو حلوایی، چیلی و انواع خورش‌ها استفاده کرد. همچنین ریحان، پونه کوهی، جعفری یا سیر به عنوان چاشنی برای سس‌ها قابل استفاده است. یک انتخاب دلچسب دیگر اینکه داخل گوجه فرنگی‌های بزرگ را با گوشت و برنج پر کرده و بپزید.

منبع: verywellfit.com / ترجمه: فاطمه شهابی