نحوه صحیح استفاده از ضدعفونی کننده های دست

استفاده از ضدعفونی کننده های الکلی بسیار آسان و دسترسی به آن ها نیز راحت است. یک روش بسیار ساده برای بهره بردن بیشتر از این ماده ضد عفونی کننده وجود دارد، اما قبل از آن باید این نکته بسیار مهم را در نظر داشته باشید که اصلا استفاده از این ماده بهترین انتخاب می تواند باشد یا خیر. زیرا گرچه ضد عفونی کننده های دست می تواند به از بین بردن میکروب ها کمک کند، اما در عین حال بر روی همه میکروب ها و دیگر موادی که ممکن است دستان شما را آلوده کرده باشد، مؤثر نیست.

به توصیه مراکز کنترل بیماری (CDC) در هر زمانی که ممکن است دستان خود را با آب و صابون بشویید (به ویژه هنگامی که آلودگی به وضوح قابل مشاهده است). سپس علاوه بر شست و شو می توان از ماده ضدعفونی کننده نیز استفاده کرد. اما، در جایی که شستن دست ها با آب و صابون مقدور نیست، آن زمان می توانید تنها از ضدعفونی کننده استفاده کنید.

بنابراین:

استفاده از ماده ضد عفونی کننده تنها در مواقعی که:

• آب و صابون برای شست و شو در دسترس نباشد.
• یا پس از شست و شو با آب و صابون، برای مراقبت بیشتر از دستان استفاده شود.

همچنین، در مواقعی اصلا نیازی به استفاده از ماده ضد عفونی کننده نیست:

• زمانی که آب و صابون برای شست و شو در دسترس باشد.
• هنگامی که دستان خاک آلود باشد.
• هنگامی که مواد شیمیایی بر روی دست ریخته شده باشد.

نحوه عملکرد آن

زمانی که برای اولین بار ضد عفونی کننده ها عرضه شدند، تحقیقات کمی در مورد نحوه دقیق عملکرد آن ها وجود داشت. اینکه نشان بدهد دقیقا چه کاری انجام می دهند و چه کاری انجام نمی دهند. اما به مرور زمان و با افزایش آگاهی دانشمندان در این حوزه، نتایج تغییر کرده و کامل تر شدند. با این وجود، همچنان هم باید تحقیقات بیشتری در این حوزه انجام شود.

ماده موثر در ضد عفونی کننده های دستی، الکل ایزوپروپیل است یا شکلی مشابه از الکل (اتانول یا n-پروپانول) و یا ترکیبی از هر دوی آنهاست. مدت هاست که الکل به عنوان ماده ای برای از بین بردن میکروب ها شناخته شده است زیرا با از بین بردن لایه محافظ خارجی پروتئین ها و مختل کردن متابولیسم آنها ، میکروب ها را از بین می برد.

به گفته CDC، پژوهش ها نشان می دهد که ضد عفونی کننده های دستی به اندازه شستشوی دستان با صابون و آب در از بین بردن میکروب ها موثر هستند- مگر اینکه دستان به وضوح کثیف یا چرب باشد. اما در عین حال، بر روی برخی از مواد شیمیایی بالقوه مضر تاثیری ندارد.

همچنین برخی از میکروب های معمولی که به راحتی با آب و صابون ازبین می روند، مواد ضد عفونی کننده برروی آن ها تاثیری نخواهد گذاشت مانند:

• Cryptosporidium
• کلستریدیوم دیفیسیل
• نورو ویروس

محافظت از باکتری و ویروس

سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) علیه برخی از شرکت های تولید کننده ضدعفونی کننده دست به دلیل ادعاهای غیرقابل اثبات آن ها علیه سالمونلا، ای. کولی، ابولا، روتاویروس، آنفلوانزا و MRSA (استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین) اقدام قانونی کرده است.

در عین حال، مطالعات دیگری در این حوزه نشان می دهد که ضد عفونی کننده های دست حاوی الکل، در از بین بردن برخی از این میکروب ها موثر واقع شدند. (با این وجود، شرکت هایی که نتوانند مجوز FDA را برای کالای خود کسب کنند، هرگونه ادعای آن ها در این رابطه غیرقانونی تلقی می شود).

برای مثال:

• در سال ۲۰۱۹، پژوهشی در مورد عفونت های ناشی از بیمارستان انجام شد و نتایج آن نشان می دهد که ضد عفونی کننده های دستی می توانند در کند شدن روند شدن شیوع MRSA و سایر عفونت ها بسیار موثر باشند، زیرا روشی سریع، آسان و راحت برای کارمندان بیمارستان به منظور بهداشت دستان آن ها ارائه می دهد.
• تحقیقات منتشر شده در سال ۲۰۱۵ به این نتیجه دست یافتند که ضد عفونی کننده های مبتنی بر الکل قادر به کاهش جمعیت سالمونلا و E.coli هستند.
• استفاده شدید از ضد عفونی کننده دستی در ژاپن در پاسخ به همه گیرشدن آنفولانزا ممکن است باعث کاهش نرخ کوتاه مدت نورویروس شود.
• پژوهشی بر روی مدارس ابتدایی نشان داد، استفاده از مواد ضد عفونی کننده، غیبت بچه ها به دلیل بیماری را تا ۲۶ درصد و موارد تایید شده بیماری از ویروس آنفلوانزا A بسیاری مسری را تا ۵۲ درصد کاهش داد. با این حال، در برابر ویروس آنفلوانزا B کمتر موثر بوده است.
• پژوهشی دیگر که در ۲۰۱۸ در مراکز مراقبت های روزانه انجام شد، نشان داد زمانی که این مرکز ضدعفونی کننده دست را به کارمندان، کودکان و والدین ارائه کرده و نحوه صحیح استفاده از آن ها را توضیح داد، تعداد روزهایی که افراد به دلیل بیماری به این مرکز مراجعه نمی کردند نیز به تدریج کاهش یافت.

با این حال، این نکته را باید مد نظر داشته باشیم که نتایج همه تحقیقات قطعی نیست. در حقیقت، مطالعه ای بر روی مراکز درمانی طولانی مدت انجام گرفت و نتایج حاصل از آن نشان می دهد زمانی که اولویت کارکنان این مراکز به جای استفاده از آب و صابون بیشتر استفاده از مواد ضد عفونی کننده باشد، درنتیجه همین امر خود ممکن است در شیوع نورو ویروس نقش داشته باشد.

البته، تفاوت های ظریف برخی از این نتیجه گیری ها می تواند تا حدی گیج کننده باشد. برای مثال، مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۹ نشان داد که یک ضد عفونی کننده دستی مبتنی بر اتانول در صورت تماس کوتاه مدت با ویروس، خطر عفونت نورو ویروس را ۸۵ درصد کاهش می دهد. با این حال، در شرایط آلودگی بالا، مانند مواردی که ممکن است در یک کشتی مسافرتی یا در یک مرکز مراقبت طولانی مدت وجود داشته باشد، ضد عفونی کننده هیچ گونه محافظتی را ارائه نمی دهد.

آیا استفاده از ضدعفونی کننده ها، باکتری ها را قوی تر می کند؟

درباره برخی از محصولات ضد باکتریایی هشدارهایی داده شده است، اینکه باعث مقاومت میکروب ها در برابر آنتی بیوتیک ها شده و آن ها را به”superbugs” کشنده ای تبدیل می کند (برای مثال، MRSA و Clostridium difficile). این گزارشات ناشی از تریکوزان، ماده ای است که در برخی از صابون ها و ضد عفونی کننده های دستی مورد استفاده قرار می گرفت. در سال ۲۰۱۹، FDA استفاده از تریکلوزان در این محصولات را ممنوع اعلام کرد، بنابراین این نگرانی در مورد ضد عفونی کننده های دستی الکلی که هم اکنون در ایالات متحده آمریکا در  بازارها موجود است، وجود ندارد.

به دنبال چه نوع ضد عفونی کننده ای باشید؟

CDC ضد عفونی کننده هایی با حداقل ۶۰٪ الکل را توصیه می کند. بیشتر محصولات حاوی ۶۰ تا ۹۵ درصد الکل هستند، البته بیشتر بودن درصد الکل دلیل بر موثرتر بودن آن نیست زیرا در هر صورت این محصولات باید برای تاثیرگذری بهتر، با مقداری آب رقیق شوند. برخی از محصولات موجود در بازار ادعا می کنند که دست های شما را ضد عفونی می کنند اما اغلب یا حاوی الکل نیستند یا مقدار خیلی کمی الکل در آن ها وجود دارد. در نتیجه محافظتی هم از شما نخواهند کرد.

نحوه استفاده از آن

میزان اثربخشی ضد عفونی کننده های دستی علاوه بر اینکه از چه نوعی استفاده می کنید، به عوامل مختلفی دیگری نیز بستگی دارد که عبارتند از:

• میزان استفاده
• تکنیک مناسب
• درجه غلظت

مواردی که استفاده از مواد ضدعفونی کننده دستی ممکن است مناسب باشد شامل مواردی ازجمله: هنگام استفاده از وسایل نقلیه عمومی، دست دادن با افراد یا لمس حیوانات، حمل سبد مواد غذایی و … .

برای استفاده صحیح از ضد عفونی کننده های دستی:

• مقدار توصیه شده از ماده را طبق دستور روی محصول در کف یکی از دست بریزید.
• دستان خود را با دقت کامل به هم بمالید. تمام قسمت های دست حتی بین انگشتان.
• تا جایی ماده را روی دستان خود پخش کنید که دستتان کاملا خشک شود.

مراقب باشید که ژل ضد عفونی کننده دست الکلی را دور از دسترس کودکان خردسال نگه دارید، زیرا در صورت بلعیدن می تواند بسیار خطرناک باشد. مقدار زیاد الکل می تواند برای کودک خردسال کشنده باشد.

چه زمانی نباید از مواد ضد عفونی کننده استفاده کرد

در شرایط زیر نباید از مواد ضد عفونی کننده به جای آب و صابون استفاده شود:

• زمانی که شست و شو با آب و صابون به راحتی در دسترس است.
• زمانی که دستان به طور واضح کثیف یا چرب است.
• زمانی که دستان آلوده به مواد شیمیایی باشد.
• ممکن است در معرض عوامل عفونی باشید که توسط ضد عفونی کننده دست کشته نمی شوند.
• در شرایط با آلودگی بسیار بالا قرار دارید.

بنابراین، ضروری است که برای حفظ سلامتی خود و خانواده تان، دست ها را پس از استفاده از سرویس بهداشتی یا تهیه غذا بشویید. همچنین، توصیه می شود که شست و شوی دست ها با آب گرم و صابون به مدت ۲۰ ثانیه انجام شود.

منبع: verywellhealth.com / ترجمه: فاطمه شهابی