علائم سرطان پروستات و راه های تشخیص

از جمله علائم و نشانه های سرطان پروستات می توان به تکرر ادرار، نیاز فوری به ادرار کردن و نیاز به ادرار در طول شب اشاره کرد. همچنین ممکن است شروع عمل ادرار کردن با سختی صورت بگیرد و یا مجبور به زور زدن برای خروج ادرار باشد. از جمله علائمی که کمتر شایع است می توان به مشاهده ی خون در ادرار یا منی و اختلال ناگهانی در نعوظ اشاره کرد. دیگر علائمی که در صورت پیشرفت سرطان قابل مشاهده است، احساس درد در ناحیه ی پشت و کمر است و این زمانی رخ می دهد که سرطان تا استخوان گسترده شده باشد.

بسیار مهم است که افراد با علائم احتمالی این بیماری آشنایی کافی داشته باشند، در این صورت تشخیص سرطان قبل از شروع علائمی که در بالا ذکر شد از طریق غربالگری PSA و تست دیجیتال رکتوم قابل انجام است و این کاری است که دقیقا امروزه انجام می شود. این شرایط به ویژه برای مردانی که تا کنون تحت غربالگری قرار نگرفته اند یا جوان هستند و هنوز احساس می کنند نیازی به این آزمایشات ندارند، بسیار مهم است.

عناوینی که در ادامه به توضیح هر کدام پرداخته می شود:

– نشانه های شایع
– نشانه هایی کمتر شایع هستند
– عوارض جانبی
– چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

علائم شایع

علائم سرطان پروستات عمدتا مربوط به آناتومی پروستات است. غده پروستات درست زیر مثانه و در لگن خاصره واقع شده است. همانطور که ادرار از مثانه خارج می شود، از طریق لوله ای نازکی به نام مجرای ادرار حرکت می کند که لوله مستقیما از پروستات عبور می کند.

سرطان پروستات منجر به بزرگ شدن و التهاب غدد لنفاوی می شود، در نتیجه باعث تنگ یا مسدود شدن مجرای اداری شده و از خروج ادرار جلوگیری می کند. دیگر علائم شایع مرتبط با تنگ شدن مجرایی ادراری عبارتند از:

تکرر ادرار

تکرر ادرار یکی از شایع ترین علائم سرطان پروستات است. بیشتر افراد به تعداد دفعات ادرار کردن در طول روز توجه چندانی ندارند اما برخی از مردان که دچار مشکلات مربوط به پروستات شده اند باید پیش از خروج از منزل حتما یک بار به دستشویی بروند یا ممکن است در سفرهای جاده ای توقف های زیادی داشته باشند.

نیاز فوری به ادرار کردن

علاوه بر تکرر ادرار، نیاز فوری به ادرار کردن نیز یکی دیگر از علائم شایع در سرطان پروستات است. یعنی باید به سرعت و در همان لحظه فرد خود را به دستشویی برساند.

نیاز به ادرار در طول شب (Nocturia)

نیاز به ادرار در شب (نوکتوریا) در مردان مسن بسیار رایج است و این هم می تواند یکی دیگر از علائم ابتلا به سرطان پروستات باشد. البته نوکتوریا دلایل بسیاری دارد و تنها یکی از علل آن می تواند سرطان پروستات است.

در واقع در افراد مبتلا به سرطان پروستات عادات ادراری به شدت دستخوش تغییر می شود، بنابراین اگر فردی چنین تغییراتی را در خود مشاهده کرد، برای مثال همین نیاز به ادرار در طول شب، اگر تا کنون چنین عادتی نداشته و به تازگی شب ها احساس به ادرار کردن دارد و اگر این شرایط ادامه دار شد، حتما باید با پزشک مشورت کند.

مشکل در ادرار کردن

این عامل هم در مردان مسن بسیار رایج است که یکی از علل آن می تواند سرطان پروستات باشد اما دلایل دیگری هم دارد که باید با بررسی پزشک مشخص شود. بیشتر افراد این حس ناخوشایند را تا حدی تجربه کرده اند، به ویژه زمانی که می خواهند این کار را با عجله انجام دهند. اما زمانی این مشکل نگران کننده است که به دفعات اتفاق بیوفتذ و در عین حال فرد هیچ مشکل یا عجله ای برای این کار نداشته باشد. در چنین شرایطی حتما باید با پزشک مشورت کرد.

زور زدن برای ادرار

گاهی مردان با کاهش نیروی خروج ادرار مواجه می شوند یا اصلا فرایند خروج به سختی انجام می شود و به همین دلیل زمان زیادی برای تخلیه ی مثانه سپری می شود. یا اینکه ممکن است به صورت چکه چکه ادرار خارج شود و این حس به وجود بیاید که مثانه کاملا خالی نشده است. با این حال بروز این مسئله هم مردان مسن تا حدی طبیعی است اما اگر این شرایط به طور ناگهانی اتفاق بیوفتد حتما باید با پزشک مرتبط مشورت کرد.

علائمی که کمتر شایع است

گرچه این علائم شایع نیستند اما در عین حال می تواند یکی از علل سرطان پروستات باشد پس در صورت مشاهده ی هر کدام باید تمهیدات لازم در نظر گرفته شود.

مشاهده خون در ادرار (هماتوریا)

مشاهده خون در ادرار (هماتوریا) یا هماچوری بیشتر ممکن است به دلایل دیگری رخ بدهد اما در عین حال یکی از علت های آن می تواند سرطان پروستات هم باشد.

خون در مایع منی (هماتوسپرمی)

وجود خون در مایع منی (هماتوسپرمی) نشانه ای هشدار دهنده است که فرد باید حتما مورد بررسی قرار بگیرد. هماتوسپرمی هم مانند هماچوری ممکن است علل مختلفی داشته باشد و تنها یکی از علل آن سرطان پروستات باشد. خون مشاهده شده می تواند قرمز روشن باشد یا فقط یک رنگ صورتی کم رنگ داشته باشد.

اختلال ناگهانی در نعوظ

اختلال نعوظ در مردان مسن رایج است، اما معمولا به تدریج اتفاق می افتد. اگر اختلال نعوظ به طور ناگهانی پیش بیاید و به مرور پیشرفت داشته باشد، جای نگرانی دارد و باید به پزشک مراجعه کرد.

احساس درد در ناحیه ی پشت، کمر و دنده ها

زمانی که سرطان پروستات گسترش می یابد، استخوان ها شایع ترین محل متاستاز هستند. متاستاز به استخوان باعث بروز درد شدید در این نواحی می شود.

عدم کنترل ادرار

عدم کنترل ادرار از علل شایع سرطان پروستات نیست اما می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که یکی از آن ها سرطان پروستات است. علاوه بر علل مستقیم مرتبط با تومور، سرطان پروستات ممکن است به استخوانهای پشتی گسترش یابد و موجب فشرده سازی نخاع و در نهایت به از دست دادن کنترل ادرار منجر شود.

کاهش وزن ناخواسته

کاهش وزن ناخواسته اغلب همراه با کاهش اشتها و خستگی، ممکن است زمانی رخ دهد که سرطان پروستات پیشرفت کرده باشد. از جمله علائم دیگری که نشان دهنده ی پیشرفت سرطان پروستات است می تواند شامل تغییر در عادات روده یا تورم در پا و ساق پا باشد.

عوارض جانبی

سرطان پروستات زمانی که از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به سایر قسمت های بدن گسترش می یابد عوارض جانبی دیگری برجای می گذارد. این عوارض احتمالی عبارتند از:

درد لگن

سرطان پروستات می تواند به علت حمله به بافت نرم در لگن به درد مزمن در این ناحیه منجر شود.

احتباس ادرار

سرطان پروستات ممکن است با پیشرفته تر شدن باعث انسداد مجرای ادرار یا حالب (لوله ای که از کلیه ها به مثانه می رسد) شده و منجر به احتباس ادرار شود و “احتباس حاد ادراری” به شرایطی گفته می شود که  مجرای ادرار به طور کامل توسط پروستات بزرگ شده مسدود می شود. همچنین در شرایطی که یک انسداد جزئی به وجود بیاید، فرد دچار احتباس ادراری مزمن می شود.

احتباس ادراری حاد معمولا با درد شدید همراه است زیرا به دلیل تجمع ادرار فشار زیادی به مثانه وارد می شود. اگر این مشکل برطرف نشود، ادرار به کلیه ها برگشته و باعث عفونت و آسیب کلیه می شود. به عبارت دیگر، اگر فردی به طور کامل دیگر توانایی ادرار کردن نداشته باشد، یک فوریت اورژانسی محسوب شده و باید حتما به پزشک مراجعه کند.

خوشبختانه، قرار دادن کاتتر به سرعت می تواند انسداد را از بین ببرد. در ادامه ی درمان، به منظور جلوگیری از انسداد مجدد در آینده ممکن است داروهایی برای کاهش اندازه پروستات تجویز شود و یا برای برداشتن انسداد ایجاد شده، عمل جراحی مورد نیاز باشد.

بی اختیاری ادرار

بی اختیاری می تواند یک اثر جانبی جراحی سرطان پروستات باشد اما در عین حال ممکن است علل دیگری نیز داشته باشد ازجمله فشرده سازی نخاع که به علت متاستاز استخوان به وجود می آید.

متاستاز استخوان

همانطور که قبلا اشاره شد، استخوان ها شایعترین محل متاستاز سرطان پروستات هستند و متاسفانه گاهی اوقات در افرادی که غربالگری های لازم را انجام نداده اند ممکن است به عنوان اولین علامت بیماری خودش را نشان بدهد. متاستاز استخوان عوارض زیادی بر جای می گذارد از جمله:

درد: درد ناشی از متاستاز استخوان گاهی بسیار شدید خواهد بود، با این حال روش های درمانی زیادی امروزه در دسترس است. این دردها اغلب در پشت، کمر یا دنده ها احساس می شود.

شکستگی: هنگامی که سرطان پروستات به استخوان گسترش می یابد، موجب تضعیف ساختار استخوانی می شود. شکستگی هایی که در این مناطق از استخوان های ضعیف رخ می دهد با عنوان شکستگی های پاتولوژیک نامیده می شوند و گاهی ممکن است تنها با حداقل تروما ایجاد شود و حتی با کمترین ضربه، به سادگی یه یک چرخش ساده در تخت خواب.

فشرده سازی نخاع: متاستاز به ستون فقرات منجر به فروپاشی مهره هایی می شود که از ستون فقرات محافظت می کنند. در نتیجه فشرده سازی عصب باعث بروز عارضه های دیگری می شود از جمله: احساس ضعف بدنی و ضعف در قدرت پاها، احساس سوزش در بازوها و پاها و همچنین از دست دادن کنترل روده ها  مثانه. این عارضه یک فوریت پزشکی است و برای جلوگیری از آسیب دائمی، باید هر چه سریعتر درمان صورت بگیرد. روش های درمانی ممکن نیز عبارتند از استروئید، اشعه یا عمل جراحی.

هایپرکلسمی: سرطان پروستات ممکن است به علت شکست استخوانی حاصل از متاستاز و مکانیسم های دیگر منجر به هایپرکلسمی (افزایش سطح کلسیم در خون) شود. علائم ممکن است عبارتند از تهوع و استفراغ، گیجی و در صورت عدم درمان به موقع و تشدید اوضاع باعث به کما رفتن بیمار می شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

در صورت مشاهده یا احساس هر یک از علائمی که تا کنون ذکر شد، مراجعه به پزشک الزامی است. دلایل احتمالی بسیاری برای هر یک از این علائم وجود دارد که باید با بررسی پزشک علت اصلی آن مشخص شود.

در واقع برای تشخیص سرطان پروستات اصلا صحیح نیست که تا ظاهر شدن علائم صبر کنید، بلکه باید در همان ابتدا روش های غربالگری موجود را از پزشک معالج بپرسید و آن ها را انجام دهید. اگر در این بیماری دارای سابقه خانوادگی هستید یا مواردی در خانواده ی شما در سن جوانی به این بیماری دچار شده اند بهتر است هر چه سریع تر بدن خود را مورد آزمایش قرار دهید حتی اگر فعلا نشانه هایی از این بیماری را در خود احساس نمی کنید. به این گروه از افراد توصیه می شود که آزمایشات غربالگری را در سنین کمتر شروع کنند.

در صورتی که فردی کمتر از ۵۰ سال سن داشته باشد و تاکنون هیچ یک از آزمایشات غربالگری را انجام نداده باشد، در صورت مشاهده ی هر یک از علائم ذکر شده باید حتما به پزشک مراجعه کند. هیچ چیزی را نباید “طبیعی” دانست، حتی مسئله ی احتلال در عملکرد نعوظ هم باید با پزشک مطرح شود. سرطان پروستات هم مانند سایر سرطان ها اگر زود تشخیص داده شود، سریعتر به درمان پاسخ مثبت می دهد و مهمتر اینکه عوارض جانبی مربوط به درمان نیز تا حد زیادی کاهش می یابد.

منبع: verywellhealth.com  /  ترجمه: فاطمه شهابی