علل ایجاد سلولیت، درمان و پیشگیری از آن

سلولیت به حفره هایی از رسوبات چربی گفته می شود که دقیقا در زیر سطح پوست جمع شده و باعث می­شود پوست ظاهری فرو رفته مانند یا توده ای داشته باشد. از جمله شایع ترین نواحی ایجاد سلولیت اطراف باسن، ران ها و باسن هستند.

ارتباطی احتمالی بین سطوح بالای سلولیت و خطر ابتلا به برخی از بیماری‌های مزمن وجود دارد.

حدود 90٪ از خانم ها در دورانی از زندگی خود سلولیت را تجربه خواهند کرد، اما در مردان اتفاقی نادر است. گرچه داشتن سلولیت برای خانم ها یک نگرانی زیبایی محسوب می شود، اما به طور کلی ضرری برای سلامتی ندارد. با این حال، چند مطالعه در این زمینه نشان می دهند که ارتباطی احتمالی بین سطوح بالای سلولیت و خطر ابتلا به برخی از بیماری‌های مزمن وجود دارد.

به طور کلی، ساختار پوست پوشاننده بدن و بافت همبند زیرین آن تعیین می کند که آیا یک ناحیه مشخص صاف است یا ظاهری مواج مانند سلولیت دارد. با این حال، گزینه هایی مختلفی برای پیشگیری و درمان وجود دارد. البته سلولیت به طور کامل قابل پیشگیری نیست، اما می توان آن را به حداقل رساند.

بنابراین، این مقاله به بررسی وجود سلولیت، علل آن و روش های بهبود و درمان می‌پردازد.

سلولیت چیست؟

سلولیت همان رسوبات چربی احاطه شده توسط بافت همبند فیبری است که به سطح پوست ظاهری فرو رفته و گود می‌دهد. این رسوبات بیشتر در ناحیه ران، اطراف باسن و باسن شکل می گیرند.

لایه هایی از چربی وجود دارد که انرژی را در زیر سطح پوست ذخیره می کند. همچنین، فیبرهای کلاژن قوی و سپتا (غشاء) آن لایه ها را به پوست متصل می کنند. اما با گذشت زمان، فیبرها و سپتوم ها کشیده یا تجزیه می شوند و سلول های چربی رشد می کنند. بدین ترتیب، سلول های چربی به شدت در محفظه های نگه دارنده تجمع پیدا می کنند و باعث می شوند تا فیبرهای روی پوست به سمت پایین کشیده شوند. بنابراین، این همان چیزی است که منجر به ایجاد سطح ناهموار سلولیت می شود.

درجه های سلولیت

بسته به شدت سلولیت می توان آن به گروه ها یا درجه های زیر رده بندی کرد:

• درجه 0: بدون فرورفتگی موقع اعمال فشار.
• درجه 1: فرورفتگی موقع اعمال فشار.
• درجه 2: فرورفتگی قابل مشاهده هنگام ایستادن، اما نه هنگام دراز کشیدن.
• درجه 3: فرورفتگی قابل مشاهده هنگام ایستادن و دراز کشیدن.

علل

اگرچه ظاهر سلولیت با افزایش وزن بدتر می‌شود، اما ممکن است در افراد لاغر اندام نیز دیده شود. به این دلیل که چربی به خودی خود علت اصلی سلولیت نیست. بلکه عوامل اصلی بروز سلولیت چیزهایی هستند که نمی توان آن ها را کنترل کرد، از جمله ساختار پوست، هورمون ها، ژنتیک و سن.

ساختار پوست

محفظه هایی که توسط فیبرهای سخت زیر پوستی تشکیل شده اند، بخشی از بافت همبند هستند. این فیبرها عامل اصلی سلولیت اند. همچنین، مدل ساختار بافت همبند تعیین شده بر اساس جنسیت در بدو تولد متفاوت است.

در بیشتر آقایان، فیبرهای زیر پوست به صورت متقاطع یا مورب، در یک الگوی صاف و پیوسته قرار گرفته اند.

اما در خانم ها، این فیبرها بیشتر به صورت عمودی و عمود بر پوست قرار می گیرند. به همین دلیل، پوست را در نقاط خاصی به بافت زیرین می چسبانند. این مسئله باعث ایجاد محفظه هایی از سلول های چربی می شود که روی پوست فشار می آورند، زیرا فیبرها آن را به سمت پایین می کشند. می توان گفت که بسیار  شبیه به تودوزی های پرزدار است.

علاوه بر این، مردان به طور کلی لایه پوستی ضخیم تری نسبت به زنان دارند و همین باعث کاهش ظاهر سلولیت می شود.

هورمون ها

هورمون ها یکی دیگر از عوامل بروز سلولیت هستند که بر اساس جنسیت افراد متفاوت است.

استروژن، همان هورمون اصلی زنانه، نقش مهمی در تنظیم چربی بدن ایفا می کند و باعث می‌شود که چربی بدن خانم ها به‌طور طبیعی در سینه‌ها، ران‌ها و باسن (جایی که سلولیت شایع‌تر است)، به‌ویژه در سال‌های باروری تجمع پیدا کند. در واقع، این چربی به عنوان منبع انرژی برای فرزندآوری در نظر گرفته می شود.

در مواقعی که میزان هرمون استروژن در بالاترین حد خود قرار دارد، احتمال بروز سلولیت بیشتر است، از جمله:

• بارداری
• شیردهی
• استفاده طولانی مدت از قرص های ضد بارداری

استروژن نه تنها بر ذخایر چربی تاثیر می‌گذارد، بلکه کمک می‌کند تا سطح چربی را حفظ کنید. اما هنگامی که میزان استروژن در یائسگی کاهش پیدا می کند، افزایش وزن آسان تر شده و باعث بدتر شدن سلولیت ها می­شود.

علاوه بر این، استروژن پایین منجر به اختلال در گردش خون (جریان خون) و کاهش فعالیت در دیواره برخی از عروق خونی می شود. همچنین، باعث می شود پوست خاصیت ارتجاعی خود را از دست بدهد. بنابراین، همه این عوامل در ایجاد سلولیت نقش دارند.

تستوسترون، هورمون اصلی مردانه، اثری معکوس دارد – یعنی باعث چربی سوزی می شود. اما آن دسته از مردانی که سلولیت دارند در واقع، دارای سطوح پایین و غیرطبیعی تستوسترون یا سطوح بالای استروژن هستند که این نوعی بیماری محسوب می شود، از جمله:

• اخته کردن (برداشتن بیضه)
• هیپوگنادیسم (ترشح ناکافی هورمون توسط بیضه ها)
• سندرم کلاین فلتر (دو یا چند کروموزوم X در مردان)
• استروژن درمانی برای سرطان پروستات
• ژنتیک

ژنتیک

گفته می شود سلولیت دارای یک مؤلفه ژنتیکی است، یعنی این مسئله در بین افراد خانواده او نیز وجود دارد. در واقع، یکی از عوامل خطرساز مهم برای سلولیت ژنتیک است.

چند مطالعه ژن هایی را شناسایی کرده اند که به نظر می رسد در استعداد فرد برای ابتلا به سلولیت نقش داشته باشد. زیرا دست کم برخی از آن ها با موادی سر و کار دارند که بر التهاب، تنظیم جریان خون، گیرنده‌های استروژن و زیست‌شناسی سلول‌های چربی تاثیر می‌گذارند و همه این موارد در ایجاد سلولیت نقش دارند.

بعلاوه، اینطور به نظر می رسد که افزایش خطر سلولیت ناشی از یکی از ژن ها در افراد سیگاری افزایش یافته است.

سن

در جوانی، بافت همبند انعطاف پذیر و کشسان است؛ بنابراین،کشیده می شود و جای خود را به پوست می دهد و همه چیز صاف باقی می ماند.

سپس بلوغ اتفاق می‌افتد و هورمون‌ها باعث تخریب بافت همبند می شوند. در واقع باعث می شوند تا بافت همبند سفت تر شده و خاصیت ارتجاعی کمتری پیدا کند و همچنین تارهای فیبری بیشتر تمایل پیدا می کنند تا پوست را به سمت پایین بکشند. در این بین، سلول‌های چربی در نواحی خاصی منبسط می شوند (به خصوص در خانم ها) و به بیرون پوست فشار می‌آورند.

در دوران بزرگسالی، لایه بیرونی پوست ضعیف و نازک شده و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهد. نیروی جاذبه نیز تاثیر خود را می گذارد و منجر به افتادگی پوست می شود. تارهای فیبری همچنان سفت و سفت تر می­شوند و عروق خونی در پوست شکننده تر می شود. در نهایت، همه این ها باعث می شوند تا سلولیت بیشتر از قبل نمایان می شود.

عوامل تشدید کننده

عوامل متعددی وجود دارد که می تواند خطر ابتلا به سلولیت را افزایش داده و آن را تشدید کند و بر خلاف علل که غیرقابل کنترل بودند، این عوامل را می توانید تا حدی تحت کنترل قرار دهید.

مواردی که باعث نمایان تر شدن سلولیت می شوند، عبارتند از:

• تغییرات وزن
• تغذیه نامناسب
• کم آبی بدن
• فقدان تون عضلانی
• سیگار کشیدن
• سلامت ضعیف پوست

چگونه سلولیت را از بین ببریم

از آنجایی که می توان بر عوامل تشدید کننده تاثیر گذاشت و سلولیت را کنترل کرد، منطقی است که با انجام کارهایی برخلاف آن عوامل بتوان سلولیت را کاهش داد.

اصلاح سبک زندگی نه تنها در بهبود این عوامل موثر است، بلکه می توان به طور همزمان چند مورد از آن ها را هدف قرار دهد.

کاهش وزن، افزایش وزن

نه کاهش و نه افزایش وزن راه آسانی برای به حداقل رساندن سلولیت نیست. زیرا در بسیاری از افراد، افزایش وزن منجر به بیشتر دیده شدن سلولیت می شود. این به رشد آن سلول های چربی و این احتمال که آن ها شروع به برآمدگی کنند، برمی گردد.

در مقابل، کاهش وزن نیز منجر به شل شدن پوست می شود. این امر به ویژه در مورد کاهش وزن سریع یا شدید صدق می کند و همین شل شدن پوست ممکن است سلولیت را بیشتر نمایان کند، درست مانند شلی پوست ناشی از افزایش سن.

سلولیت برای بدن ضرری ندارد.

سلولیت برای بدن ضرری ندارد (اما ممکن است به خاطر ظاهرش منجر به ناراحتی عاطفی و احساسی فرد شود)، بنابراین عامل تعیین کننده نمی تواند کاهش یا افزایش وزن باشد. مطالعات کمی وجود دارد که حاکی از ارتباط احتمالی بین سطوح بالای سلولیت و خطر ابتلا به برخی بیماری‌های مزمن هستند. در نتیجه، بدین منظور حتما باید با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی مشورت کنید تا سلامت کلی شما را نیز در نظر بگیرد.

تغذیه صحیح

یک رژیم غذایی سالم فقط به وزن مربوط نمی شود، بلکه می تواند پوست و بافت های همبند را نیز قوی تر و انعطاف پذیرتر نگه دارد.

از این رو، یک رژیم غذایی سالم بر موارد زیر متمرکز است:

• سبزیجات
• میوه
• غلات کامل
• چربی های سالم
• پروتئین کم چربی

هیدراته ماندن در کاهش احتباس آب موثر است.

تغذیه به این سبک قادر به کاهش التهابات و مانع از احتباس آب در بدن می شود، که همچنین می تواند ظاهر سلولیت را نیز تا حدی بهبود بخشد. بعلاوه، هیدراته ماندن در کاهش احتباس آب موثر است.

ورزش

برخی از پژوهش ها نشان می دهد که ورزش های هوازی و تمرینات استقامتی مانند دوچرخه سواری می تواند ظاهر سلولیت را کاهش دهد. به عبارتی، ورزش به روش‌های مختلف به رفع سلولیت کمک می‌کند.

• برای برخی از افراد، ممکن است در کاهش سطح چربی بدن موثر باشد.
• گردش خون را بهبود بخشید و پوست و بافت همبند را سالم تر نگه می دارد.
• تون عضلانی را در مناطق مستعد سلولیت بهبود می بخشد و ظاهر پوست را صاف می کند.

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن برای بافت همبند، کلاژن و تارهای فیبری پوست مضر است. همچنین روند طبیعی پیری، سفت شدن و انقباض ماهیچه ها به حالت هایپردرایو تبدیل می شود و پیری زودرس پوست را به دنبال دارد.

بنابراین، هرگز سیگار نکشیدن بهترین راه برای محافظت از بافت های خود و بقیه در برابر اثرات مضر تنباکو است. با این حال، اگر قبلا سیگار می کشیدید، دیگر این روش کمکی نمی کند. روش دوم ترک سیگار است که همواره بهترین انتخاب برای سلامتی است.

سلامت پوست و بافت همبند

سپتاهای سالم و منعطف (غشاء) پوست و ماهیچه‌های شما را آنقدر به هم نمی‌کشند که باعث بیرون زدگی سلول‌های چربی و ایجاد ظاهری توده‌ای شوند. پوست سالم‌تر و جوان‌تر، نواحی چربی را سفت‌تر نگه می‌دارد، بنابراین سلولیت زیاد دیده نمی شود.

یکی از بخش های مهم و حیاتی پوست، بافت های سالم کلاژن است. در واقع، کلاژن یکی از دو پروتئینی است که بافت همبند را تشکیل داده و 75 درصد وزن خشک پوست شما را شامل می شود. از این رو، پژوهش ها حاکی از آنند که مکمل های کلاژن قادرند ظاهر پوست و سلولیت را بهبود بخشند.

به طور کلی بدن کلاژن تولید می کند، اما به طور طبیعی سالانه حدود 1٪ تولید کلاژن کمتر می شود.

اثرات کاهش تولید کلاژن عبارتند از:

• بافت همبند سفت تر
• چین و چروک پوست
• عضلات کوچکتر و ضعیف تر
• درد مفاصل ناشی از از بین رفتن غضروف ها

بدن برای ساخت کلاژن از آمینو اسیدهای پروتئینی استفاده می کند. همچنین به ویتامین C، روی و مس نیاز دارد. (رژیم غذایی پیشنهادی در بالا باید حاوی مقدار زیادی از این مواد مغذی باشد.)

با این حال، همزمان با افزایش سن و یا اگر به اندازه کافی این مواد مغذی را دریافت نمی کنید، توصیه می شود  مواد غذایی یا مکمل های تقویت کننده کلاژن را در سبد غذایی خود جای دهید. از جمله بهترین منابع غذایی کلاژن ساز می توان به آب استخوان و پوست خوک اشاره کرد.

درمان

اگر از تغییرات سبک زندگی کار خاصی جهت رفع سلولیت انجام نمی دهد، می توانید گزینه های پزشکی برای بررسی دارید.

محصولات و راه های درمان های زیادی برای رفع سلولیت تبلیغ می شود. برخی از آن ها برای برخی افراد نتیجه ای مطلوب دارند، اما برخی دیگر آنچان که باید موثر نیستند.

این نکته مهم را در نظر داشته باشید، روش هایی که فقط چربی را از بین می برند، اغلب تاثیری بر سلولیت ندارند. بنابراین، برای مشاهده تاثیری که به دنبال آن هستید، روش های تخصصی تری مورد نیاز است.

لوسیون ها و کرم ها

محصولات موضعی (روی پوست) مانند کرم‌ها و لوسیون‌ها ممکن است با توجه به مواد تشکیل دهنده‌شان کارایی خاصی برای صاف کردن ظاهر پوست داشته باشند.

اعتقاد بر این است که این مواد می توانند بر سلولییت تاثیر بگذارند:

کافئین: گرچه مصرف خوراکی کافئین تاثیری بر سلولیت ندارد، اما در کاربردهای موضعی کافئین می‌تواند سلول‌ها را کم آب کرده و فرورفتگی ها را کمتر نمایان کند. البته برای حفظ تاثیرگذاری هر روز باید از آن استفاده شود.

رتینول: محصولات حاوی 0.3 درصد رتینول می تواند به ضخیم شدن پوست و صاف کردن ظاهر سلولیت کمک کند. اما برای مشاهده نتایج قابل توجه دست کم شش ماه باید از آن استفاده کرد.

مطالعات نشان می‌دهد که کارایی این مواد به صورت تحریک گردش خون در پوست، تجزیه چربی و افزایش کلاژن سازی است.

به خاطر داشته باشید، قبل از شروع به استفاده از یک محصول موضعی جدید، حتما آن را روی قسمت کوچکی از پوست آزمایش کنید تا در صورت حساسیت به هر یک از مواد تشکیل دهنده مصرف آن را قطع کنید.

انواع مختلفی از مکمل ها در بازار وجود دارد که ادعا می کنند سلولیت را کاهش می دهند. بسیاری از آن ها حاوی موادی مانند کافئین، عصاره هسته انگور، گینکو بیلوبا (گیاه کُهَن دار) و گوتو کولا هستند.

با این وجود، پژوهش های بسیار کمی در این زمینه انجام شده و تاکنون کارایی هیچ یک از این مکمل ها برای کاهش ظاهر سلولیت ثابت نشده است.

اما همانطور که پیش تر به آن اشاره شد، مکمل های کلاژن ساز به عنوان نوعی ماده کاهش دهنده سلولیت دارای پشتوانه علمی هستند.

طبق آکادمی پوست آمریکا، روش‌های کم تهاجمی زیر عموما نتایج خوبی دارند که دست کم تا چند ماه پس از یک درمان باقی می‌مانند.

ماساژ

ماساژ مکانیکی به کمک وکیوم همراه با تخلیه لنفاوی تکنیکی است که گردش خون را بهبود بخشیده و با حذف تجمع مایع به طور موقت ظاهر سلولیت را بهبود می بخشد.

سابسیشن

سابسیشن زمانی است که سوزنی در زیر پوست فرو می‌رود تا سپتوم‌های سخت را بشکند و به سلول‌های چربی فضای بیشتری برای پخش شدن بدهد که می تواند فرورفتگی ها را کاهش دهد.

حقایقی در مورد سابسیشن عبارتند از:

• برخی از مطالعات تا 99 درصد رضایت را گزارش می‌کنند.
• نتایج ممکن است دو سال یا بیشتر طول بکشد.
• این فقط برای افرادی که دارای سلولیت درجه III و IV هستند توصیه می شود (در صورت استراحت پوست قابل مشاهده است).

درمان با امواج صوتی

درمان با شاک ویو یا فعال‌سازی پالس می تواند با بهبود گردش خون، تولید کلاژن و تخلیه مایعات ظاهر سلولیت را صاف کند. نتایج مثبت پس از دست کم شش جلسه هفتگی گزارش شده است.

درمان با امواج صوتی به صورت اعمال امواج ضربه ای متمرکز و امواج ضربه ای شعاعی به نواحی دارای سلولیت است. یعنی یک دستگاه دستی روی پوست قرار داده می شود که این امواج را منتشر می کند و وارد بافت زیر پوست می شود.

بدین صورت، امواج بدن را وادار می‌کنند که لیپولیز (فرایند طبیعی تجزیه چربی) و جریان خون را افزایش دهد، کلاژن سازی کند و امکان تخلیه لنفاوی را فراهم کند. این درمان ممکن است به هفت نوبت نیاز داشته باشد تا تکمیل شود.

فرکانس رادیویی

سلولیت با امواج رادیویی گرم می شود و این روش تاثیری سطحی و موقتی برای صاف کردن برجستگی ها و فرورفتگی ها دارد. همچنین در این روش ممکن است از کارهایی مانند لیزر، مکش، انرژی مادون قرمز و یا ماساژ برای بهبود نتایج استفاده شود.

لیزر درمانی

• در این روش با دستگاهی به نام سلولاز، یک فیبر لیزری کوچک در زیر پوست قرار می‌گیرد و سپتوم‌های سخت را می‌شکند و می‌تواند پوست را ضخیم‌تر کند که هر دوی این کارها به صافتر نشان دادن پوست کمک می‌کنند.
• نتایج این روش ممکن است یک سال یا بیشتر دوام داشته باشد.
• با برندهای دیگر دستگاه های لیزر، ممکن است نتایج شش ماه یا بیشتر دوام داشته باشد.

رهاسازی دقیق بافت به کمک وکیوم

تیغه های کوچکی برای برش سپتاها وارد پوست می شود و به بافت ها اجازه می دهد به سمت بالا حرکت کرده و نواحی فرورفته را پر کنند.

پژوهش کوچک در این زمینه نتایجی را نشان داد که تا سه سال دوام داشتند.

چندین روش دیگر وجود دارد که یا ناکارآمد بوده اند و یا آنقدر جدید هستند که نمی توان آن ها را به طور کامل ارزیابی کرد، از جمله:

• لیپوساکشن به کمک لیزر
• لیپواسکالپشن اولتراسونیک
• کرایولیپولیز
• مزوتراپی

درمان های اسپا

برخی از درمان های اسپا، همچون اندرمولوژی و درمان های کاهش سلولیت آیونیترمی ادعا می کنند که قادر به بهبود ظاهر سلولیت هستند. با این حال، تا کنون، هیچ یک از نتایج مطالعات به قدر کافی منسجم نبوده اند که بتواند این روش را توصیه کند.

خلاصه

سلولیت نوعی از رسوبات چربی است که به پوست ظاهری چروکیده و فرورفته می دهد. شایع ترین نواحی درگیر سلولیت اطراف باسن، ران ها و باسن هستند.

بسیاری از عوامل موثر در ایجاد سلولیت موارد غیرقابل کنترلی هستند، از جمله ساختار پوست، هورمون ها، ژنتیک و سن. با این حال، تغییرات وزن، تغذیه نامناسب، کم آبی بدن، کمبود تون عضلانی، سیگار کشیدن و سلامت ضعیف پوست جزو عواملی به شمار می روند که شما بر روی آن ها کنترل دارید و این ها ممکن است باعث بدتر شدن سلولیت شوند.

ورزش و تغذیه مناسب کمک می کند تا وزن و تون عضلانی خود را حفظ کنید. همچنین، با نوشیدن آب فراوان هیدراته بمانید و برای سلامت پوست از مکمل های کلاژن ساز استفاده کنید. بعلاوه، یکی از بهترین اصلاحات در سبک زندگی که می توانید برای سلامت پوست انجام دهید این است که سیگار کشیدن را ترک کنید (اگر سیگاری هستید).

برای رفع سلولیت می توانید کرم‌های کافئین دار یا رتینول را امتحان کنید. همچنین می توانید با متخصص پوست یا جراح پلاستیک در مورد کرم های تجویزی یا روش های پزشکی مانند لیزر درمانی، ماساژ، سابسیشن، امواج صوتی، فرکانس رادیویی و رهاسازی دقیق بافت به کمک وکیوم صحبت کنید.

سخن پایانی

از آنجایی که سلولیت در اثر عوامل غیرقابل کنترلی ایجاد می شود و در زنان بسیار شایع است، نباید در مورد ابتلا به آن احساس گناه کنید یا آن را نشانه عدم سلامت یا عدم تناسب اندام خود بدانید.

در عین حال، اگر فکر می‌کنید که به حداقل رساندن سلولیت باعث می‌شود ظاهر یا احساس بهتری داشته باشید، باید با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی صحبت کنید و ایمن‌ترین روش را با توجه به سلامت کلی، بودجه، سبک زندگی و اهداف درمانی خود پیدا کنید و ببینید کدام روش برای شما مفید تر است.

---

منبع: verywellhealth.com / ترجمه: فاطمه شهابی